08 نوامبر تاریخچه ای کوتاه از آبزی پروری، توسعه های اخیر و چشم انداز آینده در این صنعت
ابتدایی ترین روش آبزی پروری Aquaculture شامل به دام انداختن ماهی های بومی در تالاب ها ، برکه ها یا دریاچه های کم عمق کوچک بود ، مکان هایی که آبزیان همیشه در دسترس بودند. این روش به حدود ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد در اروپا برمی گردد ، زمانی که انسان شروع به استفاده از منابع طبیعی کرد .این روش دیگر در اروپا وجود ندارد زیرا امروزه صنعت آبزی پروری شامل حداقل یک تعامل فنی با محیط زیست یا حیوان میباشد.
در مرحله دوم سیر تکامل ، آبزی پروری تنها به طبیعت متکی نبود: محیط های آبی مطلوب و مناسب برای پرورش ماهی ، نرم تنان یا سخت پوستان توسعه یافتند. پرورش ماهی کپور در چین شکل پیشرفته این نوع آبزی پروری است که تاریخچه ی آن به قرن پنجم قبل از میلاد باز می گردد (که در رساله معروف توسط فن لی نوشته شده است)
در آمریکای جنوبی ، آزتک ها گیاهان را در محل های ثابت (و یا متحرک) در عمق کم دریاچه پرورش می دادند و از مواد زائد جاری در کانال های شهر chinampa و شهرهای اطراف برای آبیاری گیاهان استفاده می کردند. اعتقاد بر این است که این سیستم اولین نمونه از آکواپونیک مدرن است.
و اما در اروپا، رومیان صدف ها و ماهی های بزرگ را در مخازن مخصوص نگه داری می کردند. با این حال در قرون وسطی بود که تکنیک های پرورش در حوضچه ها، به ویژه در صومعه هایی که روزهای زیادی میزبان روزه داران مسیحی بودند و به یک منبع غذایی غیر گوشتی نیاز داشتند شروع به توسعه کردند. در اروپای جنوبی ، مزارع پرورش ماهی در آب شور نیز به قرون وسطی بازمی گردد ، زمانی که برای اولین بار تالاب ها و استخرهای ساحلی برای نگهداری ماهی هایی از جمله ماهی سی باس seabass و ماهی سی بریم seabreams استفاده می شدند. این فرآیند اغلب به صورت فصلی با کمک نمک و به صورت مداوم انجام میشد.
پرورش صدف خوراکی “بوچوت” (bouchots) در فرانسه از اوایل قرن سیزدهم انجام میشد. این روش در طول قرن ۱۹ به طور گسترده ای در امتداد خط ساحلی اقیانوس اطلس در فرانسه گسترش یافت ، در حالی که کشورهای اروپای شمالی سرگرم کار دیگری بودند.
با گذشت زمان ، اشکال ترکیبی سنتی پرورش ماهی در استخرها و تالاب ها به طور روز افزونی به روش های تولید مدیریت شده تر تبدیل شد که از آن به عنوان آبزی پروری نیمه گسترده یاد می شود. تولیدکنندگان، دیگر از افزایش رشد طبیعی استخر یا تالاب راضی نبودند. آنها با کمک کردن و دخالت در تخم ریزی ماهیان (hatchery) به تولید لارو بیشتر و خوراک دهی آنها اقدام کردند. بهترین مثال پرورش ماهی کپور در استخرها ست که در کشورهای اروپای مرکزی بسیار گسترده است. پرورش آبزیان در آب شور در اروپای جنوبی نیز بیشتر به تولید لارو hatchery و خوراک تجاری روی آورد تا کاهش میزان جذب غذای طبیعی را جبران کند.
بیش از ۱۵۰۰ سال پیش اولین سابقه مکتوب در مورد مصرف جلبک دریایی توسط انسان در ژاپن ظاهر شده است. با این حال به نظر می رسد تلاش انسان در تولید جلبک دریایی از سال ۱۶۷۰ میلادی آغاز شده است. در آن زمان ، ماهیگیران ژاپنی هر روز برای Shogun (عنوان دیکتاتورهای نظامی ژاپن در سال های ۱۱۸۵ تا ۱۸۶۸) ها ماهی تازه سفارش میدادند و متوجه شدند که حصارهای بامبوی مورد استفاده برای پرورش ماهی توسط جلبک های دریایی پوشانده شده است. آنها سپس متوجه شدند که می توانند با حرکت حصارهای بامبو در جایی که مواد مغذی ورودی از زمین را دریافت می کند ، باعث رشد سریعتر جلبک دریایی شوند.
در اروپا جلبک های دریایی به طور سنتی توسط جمعیت ساحلی و بدون روش مکانیزه یا هر وسیله ای دیگر جمع آوری می شد تا به عنوان کود برای محصولات کشاورزی استفاده شود. اما در این روش ها تغییرات بسیاری به وجود آمده و برداشت مکانیزه جلبک دریایی از آغاز قرن ۲۰ با کشف روش های استخراج نمک و ید، و بعدها روی کلوئیدها و آلژینات ها (تولیدات ژل و صمغ) آغاز شد.
تخم ریزی، تولید لارو (hatchery) و بهره وری بیشتر در پرورش ماهی
از قرن هفدهم ، به دلیل افزایش جمعیت انسانی، ذخایر ماهی های آب شیرین در مکان های خاص رو به کاهش رفت. مردم شروع به اجرای ایده استفاده از رودخانه ها برای عمل آوری تخم ماهیان و پرورش آبزیان کردند. در طبیعت ، ماهی ها به تعداد زیادی تخم ریزی می کنند و فقط تعداد کمی از آنها پس از زنده ماندن از دست شکارچیان ، بیماری ، کمبود غذا ، آلودگی ، شوک گرمائی و سایر خطرات به نوجوانی می رسند.
فعالیت پرورش تخم آبزیان نه تنها تخم های بارور شده را تهیه می کنند ، بلکه می توانند تمام پارامترها را کنترل کرده تا حداکثر تعداد بتوانند در محیط طبیعی با شانس زنده ماندن بیشتر به مرحله نوجوانی رسیده و زندگی کنند
در سال ۱۷۴۱ ، استفان لودویگ جاکوبی ، دانشمندآلمانی چند رشته ای ( شامل چندین رشته دانشگاهی یا تخصص حرفه ای در رویکرد به یک موضوع یا مسئله) اولین بخش تخم ریزی و تولید لارو ماهی قزل آلا را در وستفالیا انجام داد. یک قرن طول کشید تا کشف وی در مقیاس وسیع برای ذخیره سازی آب ها و هم زمان با انقلاب صنعتی در اروپا ، ایالات متحده و ژاپن به مرحله اجرا درآید. سپس تحقیقات علمی در مورد ماهی سفید ، ماهی سالمون آتلانتیک و همچنین ماهی قزل آلای رنگین کمان در ایالات متحده آمریکا ادامه یافت تا به لطف عملکردی عالی در سال ۱۸۷۴ وارد اروپا شود.
از اواخر قرن نوزدهم ، ماهی قزل آلای رنگین کمان باعث پیشرفت در پرورش ماهی اروپا شد. ثابت شد که این گونه ی آمریکایی بهتر از نوع اروپایی خود ، ماهی قزل آلای قهوه ای، با صنعت آبزی پروری سازگار است. ماهی قزل آلای رنگین کمان رشد سریع تری دارد و می تواند با تراکم های بیشتری پرورش یابد. با این حال، تا اواسط قرن بیستم، صنعت آبزی پروری به دلیل تغذیه نامناسب و آسیب پذیری بیش از حد در برابر بیماری های اپیزوتیک (که باعث آفت ماهیان با تراکم زیاد در مکان های باز بود) محدود گردیده و فقط با کشف و ابداع روش های بهداشتی و تغذیه ای در مراحل مختلف، امکان تغییرات شگرف ایجاد شد
توسعه های اخیر و چشم انداز آینده در صنعت پرورش ماهی
در ۱۹۶۰ این پیشرفت منجر به توسعه تجاری و انبوه پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان ، ابتدا در دانمارک و سپس در سراسر اروپا شد. امروزه، پرورش ماهی در اروپا از نظر کیفیت محصول و گونه از تنوع قابل توجهی برخوردار است. به جز ماهی قزل آلای رنگین کمان، که هنوز نسبت به گونه های دیگر برتری دارد، سایر ماهی های آب شیرین نیز با حجم زیاد پرورش می یابند: قزل آلای رودخانه ای ، قزل آلای بروک، ماهی سفید، تیلاپیا، زاندر، ماهی های خاویاری، سیبریم، سیبس و . . .
در همان ایام ، یک نوآوری اساسی در پرورش ماهی در ژاپن به وجود آمد : قفس های پرورش ماهی شناور. ماهی ها در یک تور بزرگ پاکت مانند که از پایین به لنگر وصل است و توسط یک بویه شناور کروی یا مستطیلی که در سطح دریا است نگهداری می شوند (در ابتدا سازه از بامبو ساخته شده بود اما خیلی زود مواد پلاستیک جایگزین آنها شدند). ژاپنی ها از این سیستم برای نگهداری و پرورش – افزایش وزن – ماهی ها استفاده کردند. این ایده سریع به اروپا صادر شد ، جایی که در ابتدا قفس های شناور برای پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در آب های پناهگاهی منطقه فیورد نروژ استفاده می شدند
در اواخر ۱۹۶۰ ، قفس ها امکان پرورش ماهی سالمون را در اروپا فراهم کردند. مرحله تخم ریزی hatchery سالها قبل به بهترین مرحله خود رسیده بود و تعداد زیادی ماهی های جوان که توانایی زندگی در محیط دریایی را پیدا کرده بودند ، تولید می شد. مرحله بعدی پرورش ماهی های جوان در قفس های پرورش ماهی شناور در دریا تا رسیدن به بزرگسالی بود.
پرورش سالمون دراروپا به موفقیت های زیادی در دهه های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ رسید. ماهی سالمون به دلیل کمیاب بودن در طبیعت ، به محصولی لوکس تبدیل شده بود. در دسترس بودن آن با قیمت مناسب، موفقیت تجاری بی سابقه ای بود که صنعت پرورش ماهی را به یک بخش نو ظهور در اروپا تبدیل کرد و مزارع پرورش ماهی در فیورد، خلیج های دریای شمال و جزایر غرب انگلیس به ویژه در نروژ و اسکاتلند توسعه یافتند.
این موفقیت در قسمت شمالی اروپا طرفداران بسیاری را بدست آورد. کشورهای مدیترانه ای به مطالعه و توسعه پرورش ماهی سیبس و سیبریم پرداختند. در طول دهه ۱۹۹۰ ، پرورش این گونه ها در سراسر مدیترانه و جزایر قناری گسترش یافت. ماهی سالمون ، سی بس و س بریم همچنان محصولات شاخص پرورش ماهیان دریایی در اروپا هستند.
در دهه ۱۹۷۰ پرورش انواع صدف های دریائی و خوراکی با الهام از روش قفس های پرورش ماهی شناور (با استفاده ازشبکه طناب ها و مهار آنها) بهبود یافت. همچنین در همان دهه، انواعی از صدف از ژاپن به آبهای اروپا وارد شد. ( صدف های بومی اروپا به دلیل یک بیماری گسترده تا حد زیادی نابود شده بودند ) صدف فنجانی اقیانوس آرام با رشد سریع و سازگاری با موقعیت های مختلف ، اکنون بیشترین گونه ی پرورشی صدف در سراسر جهان از جمله اروپا هستند.
از دهه ۱۹۸۰ پرورش صدف های گونه Venus Clamآغاز شد ، زمانی که صید ماهی جهت حفظ منابع طبیعی محدودیت یافت. دهه های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ شاهد شکل دیگری از پرورش متمرکز ماهی های گونه Flat fish بود. قفس های پرورش ماهی شناور برای این ماهی ها که باید در بستر دریا قرار بگیرند مناسب نبودند. به جای آن از مخازن موجود در خشکی که با آب دریا پر می شدند استفاده شد. پیشرفت در فن آوری بازیابی و گردش مجدد recirculation technology، اکنون چشم اندازهای جدیدی را برای پرورش در خشکی گونه های دریایی ارائه می دهد. علاوه بر این ، امکان کنترل پارامترهای آب به ویژه درجه حرارت ، فعالیت ها را از محدودیت های آب و هوایی رها می کند. اکنون پرورش ماهی توربوت ، ماهی سیبس و سیبریم در حال گسترش به شمال اروپا است
یکی دیگر از زمینه های تحقیق و توسعه در آبزی پروری اروپا ، حرکت به سمت پرورش دور از ساحل و در اعماق دریا است، گرچه هنوز چالش های تکنولوژیکی بسیار زیاد است. مدیترانه یکی از عمیق ترین دریاهای جهان و شمال شرقی اقیانوس اطلس یکی از باد گیرترین و طوفانی ترین مناطق زمین است. برای محصور نگه داشتن ماهی ها باید سیستم های جدیدی مانند قفس های زیر آب، ایجاد شود اما برای تغذیه و نظارت از راه دور نیز به راه حل هایی نیاز است. استفاده مزارع و سیستم های موجود از انرژی خورشیدی و توربین های بادی گزینه ای در دست کار و امیدوار کننده است.
در جهان ، آبزی پروری تقریباً نیمی از غذاهای دریایی را که مصرف می کنیم را تأمین می کند و سهم آن به طور مداوم در حال رشد است
